تنهایی

نه نغمه ني خواهم و نه طرف چمن

نه یار جوان نه باده ی صاف کهن

خواهم كه به خلوتكده اي از همه دور

"من باشم.ومن باشم ومن باشم و من"

مهدی اخوان ثالث

نی زن

خانه ام ابری است

خانه ام ابري ست
يكسره روي زمين ابري ست با آن.

از فراز گردنه خرد و خراب و مست
باد مي پيچد.
يكسره دنيا خراب از اوست
وحواس من!

آي ني زن كه ترا آواي ني برده ست دور از ره كجايي؟

خانه ام ابري ست اما
ابرباران گرفته ست

درخيال روزهاي روشنم كز دست رفتندم

من به روي آفتابم
ميبرم در ساخت دريا نظاره
وهمه دينا خراب و خرد از باد است
و به ره . ني زن كه دايم مي نوازد ني .در اين ديناي ابر اندود
راه خود را دارد اندر پيش.
نیما

در بحر نی

اگرت سلطنت فقر ببخشند ای دل

کمترین ملک تو از ماه بود تا ماهی

حافظ

نی و دارکوب(برای شاداب)

عاشقی

نخستین بار بود
که نیزار بزرگ
ساقه یکی نی را
از خود می راند.
زیرا نی به باد بهار
عاشق شده بود .


نی زار
اولاد خود را نصیحت کرد
هشدارش داد
وگفت دست از عاشقی بدار
زیرا باد بهار
وطن ندارد !
اما نی
دل به وزیدن اردبیهشت
سپرده بود .
گفت :
نسیم مسافر ... یک سوی و
نی زار شما یک سو.

مرا سر ندامت از این دانایئ نیست !

بس بیشه زار
دارکوب را فرا خواند
وگفت
عاقبت عاشقی را
به فرزند من بیاموز !

و دارکوب
5 سوراخ برسینه نی کند و
گفت مجازات محبت است این.
تا دریابی
که تحمل علاقه آسان نیست !


و نی گفت پذیرفت ام
و باد بهاری در نی دمید
وعشق به دنیا آمد

















شیر کو شاعر کرد
برگردان : سید علی صالحی
به نقل از وبلاگ میراث خیال

دست( تقدیم به دوست عزیزم حمید رجبیان)

در مجسمه ی اندیشه تغیرکوچکی دادم . آن دست که تکیه ی گاه سر است و بار اندیشه را بر دوش می کشد،نئین است.

اندیشه آدمی توسط دست از قوه به فعل در می آید.

نقش دست ، در اجرای اندیشه آدمی ستودنی و انکار ناپذیر است.

خواه در آفرینش نغمه با ساز، خواه در نگارش با قلم یا صفحه کلید (key board)

جلوه های گونا گون دست در حیات آدمی، در عرصه های کار و تلاش یدی،در نگارش، در نواختن و نوازش ودست افشانی و ... بخوبی در این شعر فریدون مشیری هویداست . با هم بخوانیمش.

دست هامان نرسیدست به هم....

از دل و دیده ، گرامی تر هم
آیا هست ؟
- دست ،
آری ، ز دل و دیده گرامی تر
دست!
زین همه گوهر پیدا و نهان در تن و جان
بی گمان دست گران قدر تر است

هر چه حاصل کنی از دنیا
دستاوردست!
هر چه اسباب جهان باشد ، در روی زمین
دست دارد همه را زیر نگین!
سلطنت را که شنیده ست چنین ؟!

شرف دست همین بس که نوشتن با اوست!
خوش ترین مایه دلبستگی من با اوست

در فرو بسته ترین دشواری
در گران بار ترین نومیدی
بارها بر سر خود، بانگ زدم
- هیچت از نیست مخور خون جگر
دست که هست!
بیستون را یاد آر
دست هایت را بسپار به کار
کوه را چون پر کاه از سر راهت بردار!
وه چه نیروی شگفت انگیزی ست
دست هایی که به هم پیوسته ست
به یقین ، هر که به هر جای ، در آید از پای
دست هایش بسته ست!

دست در دست کسی
یعنی : پیوند دو جان!
دست در دست کسی
یعنی : پیمان دو عشق!
دست در دست کسی داری اگر
دانی ، دست
چه سخن ها که بیان می کند از دوست به دوست

لحظه ای چند که از دست طبیب
گرمی مهر به پیشانی بیمار رسد
نوشداری شفا بخش تر از داروی اوست!
چون به رقص آیی و سرمست بر افشانی دست
پرچم شادی و شوق است که افراشته ای!
لشکر غم خورد از پرچم دست تو شکست!

دست،گنجینه مهرو هنر است
خواه بر پرده ساز،
خواه در گردن دوست،
خواه برچهره نقش،

خواه بر دنده چرخ،
خواه بر دسته داس،

خواه در یاری نابینایی،
خواه در ساختن فردایی!

آن چه آتش به دلم میزند،اینک،هر دم

سرنوشت بشرست،

داده با تلخی غم های دگر دست به هم!

بار این درد و دریغ است که ما

تیرهامان به هدف نیک رسیده است،ولی

دست هامان،نرسیده است به هم

نایی(تقدیم به دوست عزیزم اسماعیل جنتی)

درآستانه ی کتابخانه دوست عزیزم اسماعیل جنتی مجسمه ای کوچک قرار داشت که انسانی را در حال تفکر مجسم می نمود.اولین چیزی که نظر مرا جلب کرد این بود که مجسمه فاقد شکم (دستگاه گوارش و جهاز هاضمه و...)است.

جالب بود انسانی که سراسر اندیشه است. این شعر مولانا برایم تداعی شد.

ای برادر تو همه اندیشه ای

مابقی خود استخوان و ریشه ای

اما نی نامه

اینجا صحبت از نایی(نوازنده ی نی ) است.

نوای نی حاصل اندیشه ، خرد و دانش نایی است.

نی که هر دم جلوه آرایی کند

در حقیقت از دم نایی کند

***

بیزارم از آن گوش که آواز نی اِشنود

وآگاه نشد از خرد و دانش نایی

***

اندیشه نایی با دمیدن در نی و نواختن آن جلوه گر می شود.

نی ونگاه(2)

نی ونگاه(1)

-

دربسیاری از مکانها و خانه ها،شیئی با طرح سنتی زینت بخش دیوارخانه است.این صنعتِ دستی علاوه برزیبایی، نقش دیگری را عهده دار است وآن دفع چشم و نگاه بد و رفع بلا از آن خانه است.همانطور که در شکل زیر ملاحظه می شود.در امتداد این شی تعدادی اسپند قرارداردکه کاربرد اسپند نیزدفع چشم بد، یا به اصطلاح عامه چشم زخم است.























بسوزانید اندر مجمر اسپند
دعای دفع چشم بد بخوانید
محمد شایگان
من از ارتباط وهم آلود این شیی و دفع آفات وچشمِ بد بی خبرم.
چه بخش از اعتقادات مذکور در باور عامه، ریشه در واقعیات یا تاثیر عوامل متافیزیک بر زندگی آدمی ، یا باورهای خرافی دارد.
نمی دانم؟
انچه مسلم است این موضوع ریشه ای دیرینه در فرهنگ و ادبیات ما دارد. حافظ می فرماید:

هر آن که روی چو ماهت به چشم بد بیند

بر آتش تو بجز جان او سپند مباد
***
خوش خرامان می‌روی چشم بد از روی تو دور

	دارم اندر سر خیال آن که در پا میرمت

***
می‌کشیم از قدح لاله شرابی موهوم

	چشم بد دور که بی مطرب و می مدهوشیم

***

دیگر ز شاخ سرو سهی بلبل صبور

گلبانگ زد که چشم بد از روی گل به دور
***

جلوه بخت تو دل می‌برد از شاه و گدا

چشم بد دور که هم جانی و هم جانانی
و...
اما نی نامه
ایده ی طرح "نی و نگاه" را از کتاب ِ" نگاه " (مجموعه قطعاتی برای پیانو) اثر دوست عزیزم مسعود ابراهیمی الهام گرفتم بالاخص قطعه ی نگاه که در فرم نتاسیون آن هم تصویر نگاه جلوه گر است.












سیزدهم فروردین یک هزار و سیصد و هشتاد وهشت

نوروز مبارک!

همچو نی یاری و دمسازی که دید؟

ازخویش تهی باش،بیاموز ازآن نی

اگر خالی شوی از خویش چون نی

اگر خالی شوی از خویش چون نی
چو نی پر از شکر آکنده باشی
***
همچو نی شو تهی زدعوی و لاف
تا دمت روح را صفا بخشد
***
ماننده نای سربریده
بی برگ شدیم و با نواییم
***
یک نکته از نی بیاموزییم:
خالی شدن از خویش، تهی شدن ز دعوی و لاف،
بی برگ ،همچو نی (رستگاری از جلوه ها و تعلقات و تجملات دنیوی)
حلقه ی بی حاصل جهل و غرور، روزگار نوع انسان را در این دنیا سیاه کرده است. جهل ،حاصل غرور وغرور نتیجه ی جهل است.تداوم این سیکل باطل وراهبری براساس این حلقه ی باطل عامل تباهی های روزگار ماست.
لب برلب دلدار چو خواهی که نهی تو
ازخویش تهی باش بیاموزازآن نی

مانیستانیم و عشقش آتشست

دلش را در یک نی لبک چوبین می نوازد آرام آرام

آتش عشقت کاندر نی فتاد

بشنو این نی چون حکایت می کند
در نسخه ای که در سالهای اخیر ازمثنوی بدست امده بیت اول از نی نامه به صورت بالا آمده است یعنی به جای بشنو"از" نی چون حکایت می کند اینگونه آمده است: بشنو" این" نی چون حکایت می کند.جایگزینی"این" با "از" تفاوت مهمی را در مفهوم مصرع مذکور ایجاد می کند. سالهاست مثفکرین در تعبیر و تفسیر و یافتن مصداق نی سرگردانند.برخی مراد مولانااز" نی" را همان ساز نی وبه صورت عام موسیقی دانسته اند وبرخی کتابت ونوشتار را مصداق"نی" دانسته اند ."نی" از قدیم الایام ابزار کتابت بوده که تاکنون نیزبرای خوشنویسی ازآن استفاده می شود.اشاره به آیه ی"ن والقلم و مایسطرون"قسم به قلم وهرانچه می نویسد.من با الهام از این دو دیدگاه،این نی را با دو کاربرئ طراحی کردم .ابزاری برای نوا ونگارش ..
اماآنچه در بالا آمدوتفاوت "از" با"این"در مصراع اول:دیدگاه دیگرآنست که منظور مولانا از "این نی" خود مولاناست ونوع انسان،این رباعی ازمولاناهم این موضوع راتایید می کند:
نایی ببرید از نیستان استاد
با نه سوراخ و آدمش نام نهاد
ای نی تو از این لب آمدی در فریاد
آن لب را بین که این لبت را دم داد

لرزید برلبانش لبخندی ،چون رقص آب برسقف(تقدیم به مسعود ابراهیمی)

دوست عزیزم
مسعود ابراهیمی
نکات ارزنده ای را در مورد تصاویر نی نامه به من یاد آور شد
او گفت الزامی ندارد که ما تصاویر راآانطور که هستند ببینیم
ما می توانیم آنها را جور دیگری ببینیم.آن گونه که دوست داریم یا نداریم
آنچه در ریاضیات هست و در هنر هم هست نگاه انتزایی به هستی و پدیده های آن است.
در این نگاه ما،فارغیم از این که ،پدیده وجود دارد، می تواند موجو د باشد یا نباشد.
قضایا در ریاضیات هم به همین گونه است ریاضیدان برای احداث ساختمان ریاضی خود نگران واقعیت های موجود و کاربرد های آن نیست . او صرفا به دنبال احدات یک ساختمان کاملا بی نقص و منطقی است.مسعود به من نگاه تازه ای داد ومبنای یک سلسله تصاویری شد که به تدریج خواهد آمد.

زان فتنه ها که نی به زمانی همی کند

چو نی می نالم از داغ جدایی

نی که هر دم نغمه آرایی کند

ازنیستان تا مرا ببریده اند

چون مطرب مستانی نی با دل خرم زن

به کف گیر با نغمه ی نای ونی

آن دم که دمد زگوشه ی لب نایی

کز نیستان تا مرا ببریده اند

هر زمان با دف و نی برسر بازار دگر

مطرب کجاست؟

ما زمانی بیت خوانیم و زمانی نی زنیم

درنی،زدم عیسی مریم خوشتر

بی زارم از آن گوش که آواز نی اشنود

عاشقان نالان چو نای و عشق همچون نای زن

به بانگ بربط و نی رازش آشکاره کنیم

ماوشراب و نای و دف

مراسوزدف و نی(تقدیم به سرکار خانم ایازی)

بیاورچنگ ونای ودف

آرام مده تو نای و دف را